[ Pobierz całość w formacie PDF ]

pojęciowej, a pamięć epizodyczna to wiedza związana ze wspomnieniami i przeżyciami
osobistymi. Musimy jednak pamiętać, iż podział ten dotyczy wyłącznie pamięci
deklaratywnej. Sam Tulving (1985), nie odwołując się bezpośrednio do teorii Andersena,
wyróżnia trzy systemy pamięci trwałej: proceduralną, semantyczną i epizodyczną, i wiąże je z
różnymi poziomami świadomości, przypisując najwyższy jej poziom (samoświadomość)
systemowi epizodycznemu, co obrazuje rysunek 26. Pamięć proceduralna w ujęciu Tulvinga
przejawia siÄ™ jedynie w reakcjach motorycznych organizmu.
Systemy pamie~ci Z
wiadomo5ć
EPIZODYCZNA e---T AUTONOETYCZNA
(wiem, że wiem)
SEMANTYCZNA .~--~-~. NOETYCZNA (wiem )
39
KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl
PROCEDURALNA E---~. ANOETYCZNA
(nie wierni
Rys, 26. Schemat relacji między poziomami świadomości a systemami pamięci. (Według E.
Tulving, 1985.)
Informacje w systemach pamięci semantycznym i epizodycznym przyjmują formę sądów i
charakteryzuje je znacznik prawdziwości (są prawdziwe lub fałszywe), mogą być
analizowane introspekcyjnie i mogą zostać zakomunikowane werbalnie. Właściwości tych nie
przejawia pamięć prpceduralna, wiedzę tego typu można zademonstrować pewnym
specyficznym zachowaniem, a jej nabycie wymaga zwykle intensywnego ćwiczenia, podczas
gdy wiedza epizodyczna, a czasem także semantyczna może zostać przyswojona w jednym
akcie percepcji lub myśfi. Wzajemne relacje między wyróżnionymi
62
systemami pamięci przedstawia Tulving w swoim artykule How mapy memory systems are
there? (1985).
Ujmuje on trzy wyróżnione przez siebie systemy hierarchicznie, traktując pamięć
proceduralna jako system wyjściowy, wspólny ludziom i zwierzętom, z którego wyłania się
najpierw system pamięci semantycznej, a następnie epizodycznej. Rysunek 26 przedstawia
wzajemne relacje tych systemów i odpowiadający każdemu z nich stan świadomości: Stany te
umieszcza Tulving na kontinuum, którego jeden kraniec stanowi nieświadoma wiedza,
kolejny poziom to świadomość świata zewnętrznego i wewnętrznego towarzysząca pamięci
semantycznej, a najwyższy poziom, poziom samoświadomości, poczucie własnej tożsamości i
czasu subiektywnego rozciągającego się od przeszłości do przyszłości, właściwy jest pamięci
epizodycznej.
W poniższym podrozdziale omówimy główne różnice między dwoma systemami pamięci,
semantycznym i epizodycznym, tak jak je przedstawia Tulving w pracy Episodic memory z
1984 roku, a następnie przejdziemy do omówienia różnych modeli pamięci semantycznej,
jakie pojawiły się w literaturze psychologicznej po wprowadzeniu przez Tulvinga
rozróżnienia obu systemów pamięciowych w 1972 r.
Różnice między pamięcią semantyczną a pamięcią epizodyczną
Różnice w typie informacji
,E_pizod~rr ztly system pamięci rejestruję_bęzpoś_redni~ dQ~wi~.~lczęnie. System
semąnty~z_ny rejestruje znaczęni~_zd~daxxzeń~i.faktów oraz znaczenie językowe. 0
organizacji pamięci semantycznej decyduje system pojęć. Jednostkom organizacji informacji
w tym systemie odpowiadają terminy używane przez różnych autorów, takie jak: pojęcia,
idee, fakty, sądy, reguły, skrypty itp. Jest to wiedza ludzka o świecie. Pozaczasowa i
pozaosobista. W przeciwieństwie do tego organizacja systemu epizodycznego jest czasowa,
jej elementy majÄ… wyraz
ną charakterystykę dokonywania się w określonym czasie i miejscu, i
właściwości subiektywnego przeżycia. Są to zdarzenia z przeszłości jednostki i stanowią
podstawę do tworzenia się jej osobistej tożsamości. System epizodyczny nie odnosi się do
świata, lecz do danej jednostki. Przekonanie o osobistym doświadczeniu danego zdarzenia
jest zarazem przekonaniem o jego prawdziwości, podczas gdy przekonanie o prawdziwości
sądów z systemu semantycznego zależy bardziej od społecznie uznanych świadectw.
Zdarzenia są wedle Tulvinga jednostkami w systemie epizodycznym, są to, ściśle biorąc, sądy
o zdarzeniach, czyli o procesach majÄ…cych swÄ… charakterystykÄ™ czasowÄ… (koniec i poczÄ…tek) i
przestrzenną. Ciągi zdarzeń
tworzÄ… epizody.
63
Różnice w operacjach
40
KRAINA LOGOS www.logos.astral-life.pl
Samo doznanie jakiegoś przeżycia wystarczy, aby się dostać do systemu epizodycznego,
zrozumienie jest potrzebne do znalezienia siÄ™ w systemie semantycznym. System
epizodyczny ma niezbyt rozwinięte operacje inferencyjne, wnioskowanie jest główną [ Pobierz całość w formacie PDF ]